Sözcük Sıralaması, Türkçesi Varken
Alfabetik Sıralama Nedir?
Sözlükten bir kelimeyi bulmamızda kolaylık sağladığı için alfabetik sıralama çok önemlidir. Kelimeleri sözlük sırasına göre sıralayabilmek için alfabedeki harflerin tamamının sırasını ezbere bilmemiz gerekir.
Neden Alfabetik Sıralama Önemlidir?
- Sözlük Kullanımı: Sözlükte aradığımız kelimeyi hızlıca bulmamızı sağlar.
- Düzen: Bilgileri alfabetik sıraya göre düzenlemek, aradığımız bilgiye kolayca ulaşmamızı sağlar.
- Okul ve Günlük Hayat: Okulda ve günlük hayatta listeleri, dosyaları veya belgeleri düzenlerken işimizi kolaylaştırır.
Alfabeyi Ezberleyelim:
Alfabemizde 29 harf bulunmaktadır ve bu harflerin sırasını bilmek çok önemlidir. İşte Türk alfabesi:
A, B, C, Ç, D, E, F, G, Ğ, H, I, İ, J, K, L, M, N, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, V, Y, Z
Alfabetik Sıralama Nasıl Yapılır?
- İlk Harfe Göre: Kelimelerin ilk harfine bakılır ve harflerin sırasına göre dizilir.
- İkinci ve Diğer Harfler: Eğer ilk harf aynıysa ikinci harfe, üçüncü harfe ve bu şekilde devam ederek sıralanır.
Örneğin “bakır–amaç–duvar–tabak“ kelimelerini sözlük sırasına göre sıralamamamız istendiğinde öncelikle bu kelimelerin ilk harflerine bakarız. “Amaç” kelimesinin ilk harfi olan “a” alfabede ilk önce geldiğinden “amaç” kelimesi birinci sırada yer alır. Diğer kelimeler “bakır–duvar–tabak“ olarak sıralanır.
- “bedel-başlık-böyle-biraz” kelimelerinde olduğu gibi ilk harflerin hepsi aynı harfle başlamışsa o zaman ikinci harflere bakarak sıralama yaparız. Sıralama şöyle olur: “başlık-bebek-biblo-börek”
- “beta-beka-besi-beri” kelimelerinde olduğu gibi ilk harflerin hepsi aynı harfle başlamışsa o zaman üçüncü harflere bakarak sıralama yaparız. Sıralama şöyle olur: “beka-beri-besi-beta”
- “kazma-kazık-kazan-kazak” kelimelerinde olduğu gibi ilk harflerin hepsi aynı harfle başlamışsa o zaman dördüncü harflere bakarak sıralama yaparız. Sıralama şöyle olur: “kazak-kazan-kazık-kazma”
Unutmayalım: Alfabeyi ezberlemek ve kelimeleri alfabetik sıraya dizmek, okul hayatımızda ve günlük yaşantımızda bize büyük kolaylık sağlar.
b. Türkçesi Varken:
Günümüzde dilimize birçok yabancı kelime girmektedir. Ancak, bu kelimelerin yerine Türkçesi varken Türkçesini kullanmak, dilimizin zenginliğini ve güzelliğini korumak için çok önemlidir.
Neden Türkçesini Kullanmalıyız?
- Dilimizin Zenginliği: Türkçe, kendi içinde çok zengin ve çeşitli bir dildir. Yabancı kelimeler yerine Türkçe karşılıklarını kullanarak dilimizin bu zenginliğini koruyabiliriz.
- Anlaşılabilirlik: Herkes yabancı kelimeleri anlamayabilir. Türkçe kelimeler kullanarak herkesin anlayabileceği bir dilde konuşmuş oluruz.
- Kültürel Değerler: Dil, kültürümüzün önemli bir parçasıdır. Türkçe kelimeler kullanarak kültürel değerlerimizi koruyup gelecek nesillere aktarabiliriz.
Örnekler:
- E-mail yerine elektronik posta
- Link yerine bağlantı
- Start yerine başlamak
- Center yerine merkez
Unutmayalım, Türkçemizi korumak ve yaşatmak bizim elimizde!
Türkçesi varken yabancı kökenli sözcükleri kullanmamalıyız. Aşağıda günümüzde en çok kullanılan bazı sözcüklerin Türkçeleri verilmiştir. Yabancı sözcüklerin yerlerine Türkçelerini kullanmaya özen gösterelim.
| YABANCI SÖZCÜK | TÜRKÇESİ | YABANCI SÖZCÜK | TÜRKÇESİ |
| aidat | ödenti | medya | basın-yayın; ortam |
| aktif | etkin, canlı | medyatik | ünlü, tanınmış |
| alaka | ilgi, özen, ilişki, ilinti | mesaj | ileti |
| ambülans | cankurtaran | mesela | örneğin |
| anormal | olağandışı | mesele | sorun, güçlük |
| bahsetmek | söz etmek | mevcut | var olan, bulunan |
| bay bay | güle güle, hoşça kal | mevzu | konu |
| beyanat | demeç, bildiri | misafir | konuk |
| cevap | yanıt | misyon | özel görev, özgörev |
| davet | çağrı | muhtemel | olası |
| detay | ayrıntı | mücadele | savaşım |
| dinamik | devingen, etkin, canlı | mülakat | görüşme |
| dizayn | tasarım | mümkün | olanaklı, olası |
| doküman | belge | müsait | elverişli, uygun |
| enteresan | ilginç, ilgi çekici | nesil | kuşak |
| fakir | yoksul | ofis | işyeri |
| fark | ayrım | paralel | koşut |
| fayda | yarar | pasif | edilgin |
| garanti | güvence | performans | başarım; gösteri; oyun |
| halef | ardıl | poşet | (küçük) torba |
| hareketli | devingen | röportaj | söyleşi, görüşme (yapmak) |
| hayal | düş, imge | samimi | içten; içlidışlı, senlibenli |
| hayat | yaşam | selef | öncel |
| hediye | armağan | sembol | simge |
| hikâye | öykü | sene | yıl |
| hissetmek | duymak; sezmek, duyumsamak | sivi (CV) | özgeçmiş |
| ihtimal | olasılık; belki, ola ki | sponsor | katkıcı |
| ihtiyaç | gereksinme, gereksinim | statik | durağan, duruk |
| ilham | esin | stres | ruhsal gerilim; gerginlik |
| imkân | olanak | tahakküm | baskı, zorbalık |
| internet | bilgisunar | tahammül | dayanma |
| isim | ad | tahliye | salıverme; boşaltma |
| kampus | yerleşke | tahmin | kestirim |
| kaybetmek | yitirmek | takip | izleme, izlem |
| kelime | sözcük | talep | istem, istek |
| kıymet | değer | tavsiye | öğütleme, salık verme |
| konsept | kavram | teklif | öneri |
| konser | dinleti | temenni | dileme, dilek |
| kontrol | denetim; denetleme, inceleme | teyit | doğrulama |
| koordinasyon | eşgüdüm | trent | akım, eğilim |
| kriz | bunalım | vizyon | görüş; görünüm |
| lazım | gerek, gerekli | zanlı | sanık |
| logo | belirtke | zengin | varsıl |
